Volwassenen, die goed voor een kind moeten zorgen, weten soms uit onmacht of in moeilijke situaties niet (meer) hoe dat moet. Ze weten niet, hoe ze met het kind om moeten gaan. Liefde, aandacht en een goede verzorging ontbreken. Kinderen worden gepest, uitgescholden, geslagen of seksueel misbruikt. In dat geval spreken we van kindermishandeling.
Kindermishandeling kan helaas overal gebeuren. Ook lichamelijke en psychische verwaarlozing noemen we kindermishandeling. Een kind krijgt dan niet de basisbehoeften, die het zo nodig heeft om gezond op te groeien. Kindermishandeling is nooit de schuld van het kind zelf. Ook al zeggen de betrokken volwassenen dat het wel zo is.
Er zijn verschillende vormen van kindermishandeling:
- Lichamelijke mishandeling
- Lichamelijke verwaarlozing
- Psychische mishandeling
- Psychische verwaarlozing
- Seksueel misbruik
- Getuige van huiselijk geweld
- Complexe echtscheiding
- Eergerelateerd geweld
- Huwelijksdwang en achterlating
- Meisjesbesnijdenis
- Dierenmishandeling
Voor alle situaties geldt dat ze vaak lastig te doorbreken zijn door de betrokkenen zelf
Het slachtoffer voelt zich machteloos, schaamt zich of voelt zich schuldig. Dit kan ook voor de pleger van het geweld gelden. Hierdoor is het moeilijk om erover te praten. Het doorbreken van geweld begint met het praten er over. Dat kan met een bekende, een vertrouwenspersoon (hulpverlener of andere professional). Wil je advies? Bel dan met Veilig Thuis: 0800-2000.
Lichamelijke mishandeling
Lichamelijke (of fysieke) kindermishandeling is bijvoorbeeld slaan, schoppen, bijten, knijpen, krabben, aan haren trekken of brandwonden toebrengen. Deze mishandeling komt in verschillende gradaties voor, van zeer licht tot zeer ernstig geweld.
Bij ‘lichte’ vormen van lichamelijk geweld is er sprake van kindermishandeling, als ze zich regelmatig voordoen. Een ‘pedagogische’ tik is een grensgeval. Hoewel een pedagogische tik in Nederland volgens het Burgerlijk Wetboek verboden is, wordt een incidentele lichte tik meestal niet als mishandeling gezien. Ernstige vormen van fysieke mishandeling als wurgen, snijden of smoren kunnen levenslange schade of zelfs de dood tot gevolg hebben.
Lichamelijke verwaarlozing
Bij lichamelijke verwaarlozing krijgt het kind niet de zorg en verzorging, waar het gezien zijn leeftijd behoefte aan en recht op heeft. Het gaat dan bijvoorbeeld om te weinig, slechte of onregelmatige voeding geven, onvoldoende bescherming geven tegen kou en het onvoldoende bieden van veilige ontwikkelingsmogelijkheden. Ook het ontzeggen van noodzakelijke medische zorg is een vorm van verwaarlozing. Bij ernstige verwaarlozing komt de fysieke veiligheid van het kind in gevaar. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het ontbreken van onderdak of toezicht.
Psychische mishandeling
Van psychische of emotionele mishandeling is sprake, wanneer ouders of andere opvoeders met hun houding en gedrag afwijzing en vijandigheid uitstralen tegenover het kind. Ouders kunnen het kind regelmatig uitschelden, het kind herhaaldelijk laten horen dat het niet gewenst is of het kind opzettelijk bang maken. Psychische mishandeling kan ook bestaan uit nare uitspraken over het kind tegenover anderen, waar het kind zelf bij is. Het opsluiten en vastbinden van het kind valt ook onder psychische mishandeling.
Psychische verwaarlozing
Als ouders langdurig tekort schieten in het bijvoorbeeld geven van positieve aandacht aan het kind en er is onvoldoende ouderlijk gezag en structuur in de opvoeding is er sprake van psychische verwaarlozing. De behoeften van het kind worden niet beantwoord.
Seksueel misbruik
Als iemand seksuele handelingen tegen zijn zin heeft moeten ondergaan of heeft moeten uitvoeren spreek je over seksueel geweld. Vaak is het een bekende die je hiertoe dwingt, bijvoorbeeld een vader, broer, tante, hulpverlener, lerares, collega of partner. Naast incest, verkrachting en aanranding vallen ook seksuele intimidatie en het gedrag van loverboys onder seksueel misbruik.
Seksueel misbruik is schokkend en ingrijpend. Soms gaat het gepaard met veel machtsvertoon
zoals geweld, bedreigingen en chantage. Het slachtoffer voelt zich machteloos, schaamt zich of voelt zich schuldig. Hierdoor is het moeilijk om erover te praten.
Getuige van huiselijk geweld
Kinderen, die getuige zijn van huiselijk geweld kunnen op allerlei manieren merken, dat er sprake is van geweld tussen hun ouders. Zij zien (ooggetuige) of horen (oorgetuige) geweld en conflicten tussen hun ouders of worden geconfronteerd met de gevolgen ervan, bijvoorbeeld verwondingen van de moeder of het moeten vluchten naar een veilige plek. Het kind is vaak niet alleen getuige van geweld in het gezin, maar kan ook rechtstreeks slachtoffer zijn. Kinderen proberen regelmatig ouders te helpen door tussenbeide te komen en kunnen dan ook klappen op lopen.
Geweld tussen ouders roept bij kinderen vaak heftige emoties op. Ze ervaren het als verwarrend en pijnlijk als ouders zowel een bron van veiligheid als van angst zijn. Ze groeien bovendien op met twijfels en verwarring over de betekenis van liefde, intimiteit en geweld. De meest voorkomende reacties van kinderen zijn verdriet, angst, boosheid en machteloosheid. Vaak zijn er ook lichamelijke klachten bij kinderen. Als huiselijk geweld vaker plaatsvindt, leven kinderen in voortdurende angst voor een volgende aanvaring tussen de ouders. Geweld tussen ouders schaadt de basisveiligheid en het basisvertrouwen van kinderen in hun ouders/opvoeders.
Complexe echtscheiding
Een scheiding is een moeilijke, emotionele situatie. Niet alleen voor de ouders, maar ook voor de kinderen. Tijdens een echtscheiding lopen de emoties vaak hoog op. Soms is het zo erg dat er strijd ontstaat, de zogeheten “complexe echtscheiding”. Er wordt ruzie gemaakt om bijvoorbeeld de verdeling van de goederen, de alimentatie en de kinderen.
In zo’n stresssituatie kan iemand de controle verliezen en kan er zelfs geweld aan te pas komen. Dit heeft grote, negatieve gevolgen voor het welzijn van de kinderen.
Kinderen, die betrokken zijn bij een complexe echtscheiding, zijn kwetsbaar. Naast verdriet hebben ze te maken met loyaliteitsproblemen en schuldgevoelens. De schadelijke gevolgen van de scheiding voor het kind zijn vaak moeilijk te herkennen. Meestal gaat het om een combinatie van signalen.
Hulp bij scheiden Gelderland
Hulp Bij Scheiden Gelderland is een initiatief van de samenwerkende jeugdhulpregio’s in Gelderland. Op deze website vinden ouders, kinderen en professionals het beschikbare hulpaanbod in elke Gelderse gemeente. De belangen van de kinderen staan centraal, maar het aanbod richt zich ook op de ouders. De website geeft onder meer aan of het hulpaanbod vrij toegankelijk is of dat een verwijzing noodzakelijk is.
Eergerelateerd geweld
Eergerelateerd geweld is geestelijk of lichamelijk geweld om te voorkomen dat de eer van de familie wordt geschonden of om deze ‘misstap’ te herstellen. In veel bevolkingsgroepen met een groepscultuur is familie-eer erg belangrijk. Vooral de culturen rond de Middellandse Zee, het Midden-Oosten, Zuid- en Centraal-Azië hebben hiermee te maken. Maar ook in Nederland komt onder Roma, Hindoestaanse, orthodox-christelijke en Joodse gemeenschappen eergeweld voor.
Huwelijksdwang en achterlating
Huwelijksdwang is het dwingen van een meisje, vrouw, jongen of man tot het aangaan van een huwelijk. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door de ouders, familieleden of door andere mensen in de omgeving van het slachtoffer. Het komt voor dat ouders hun kind in hun land van herkomst uithuwelijken en daar achterlaten.
Slachtoffers van een gedwongen huwelijk zijn meestal jong en afhankelijk van hun partner of familie. Vaak hebben ze te maken met geweld of bedreiging. Zij doen meestal geen aangifte uit angst, schaamte of loyaliteit aan de familie.
Meisjesbesnijdenis
Meisjesbesnijdenis of vrouwelijke genitale verminking is een ingreep aan de uitwendige geslachtsorganen, waar geen medische noodzaak voor is. Daarbij wordt een deel of de hele clitoris weggesneden. Het hangt af van de traditie welke vorm gebruikt wordt. Meisjesbesnijdenis komt met name voor in Afrikaanse landen, het Midden-Oosten en Azië. Bevolkingsgroepen uit deze landen zien de besnijdenis vaak als traditie, een vorm van hygiëne, of een teken van schoonheid. Meisjesbesnijdenis kan levenslang ernstige gevolgen hebben, zowel lichamelijk als psychisch.
In Nederland zien we meisjesbesnijdenis als een ernstige vorm van kindermishandeling. Alle vormen van meisjesbesnijdenis zijn in ons land verboden. Ook meisjes naar het buitenland brengen voor een besnijdenis is strafbaar.
Dierenmishandeling
Geweld tegen dieren kan een opstap zijn voor geweld tegen mensen. Bijvoorbeeld: agressie richt zich in eerste instantie op een huisdier en gaat later over in geweld tegen volwassenen en kinderen. Ook worden slachtoffers van misbruik en geweld gechanteerd doordat de dader het huisdier bedreigt. Mishandeling van een geliefd huisdier betekent ‘geestelijke’ mishandeling van partner of kind.